از مصرف‌گرایی مدرن و آسیب‌های محیطی تا پذیرش تجارت‌های دست دومی!

بازارهای جهانی که متوجه خطرات جبران ناپذیر محیط زیستی شده‌اند، همگی به دنبال تغییراتی در شکل تجارت خود برای کمک به مسائل کره‌ی زمین و تغییر روند مصرف‌گرایی هستند.

کمتر از یک ماه است که از سخنرانی جنجالی گرتا توبرگ Greta Thunberg شانزده ساله می‌گذرد. کسی که با سخنرانی جنجالی‌ای درباره‌ی فاجعه‌ی انسانی مصرف‌گرایی و خطرات محیط زیستی ذهن خیلی از ما را به خودش مشغول کرد. کسی که گوشزد کرد این اقتصاد به ظاهر فعال، در حال نابودی آینده‌ی نوجوانانی مثل اوست. چقدر از سخنرانی او را باور دارید؟

بازگشت به گذشته

از دوران صنعتی شدن اروپا دو قرنی می‌گذرد. تولید انبوه که ابتدای داستان به نظر بهشت کار و رونق بازار تولیدکنندگان به حساب می‌آمد، کم کم به غول بزرگ تشدید امیال انسانی تبدیل شد. تا جایی که همه چیز برای ما یک بار مصرف شده است. این روزها تا بتوانیم بیشتر می‌خریم. تبلیغات راه تنفس ما را بسته‌اند و هر روز با خرید بیشتر و مصرف بالاتر باز هم احساس می‌کنیم عقب مانده‌ایم. اما اروپای پیشرفته حالا پرچم دار بازگشت به خریدهای دست‌دومی شده است. چرا و چگونه؟

آفرینش از دغدغه‌ی لباس شروع شد!

حالا که به نظر می‌رسد زندگی و شرایط اولیه‌ی بقا ممکن است در آینده‌ای نه چندان دور (شاید ده یا بیست سال آینده) مورد تهاجم شدید حملات محیط زیستی قرار بگیرد، طبیعی است که هر فرد باهوش و روشنفکری بخواهد سکان اولویت‌هایش را کمی بچرخاند. اروپا که خودش در مهد تغییرات پس از جنگ جهانی دوم قرار دارد، بیشتر از هر جای دیگری در دنیا احساس خطر کرده و خوب می‌داند برای مقابله با این مصرف‌گرایی که ثمره‌ی صنعتی شدن است باید بعضی فرهنگ‌ها را بازتعریف کند. شاید زمانی خرید دست‌دوم اشیاء و لباس به مزله‌ی فقر بود، اما حالا باید نماینده‌ی یک زندگی درست و قانون یک شهروند متعهد جهانی باشد. اگر زمانی یک اروپایی متمدن به دنبال خرید تعداد زیادی لباس از برندهای مطرح بود و لباس‌های دست‌دومش به یک قشر ضعیف‌تر می‌رسید، حالا باید با تغییر افکارش به سراغ پوشیدن و تبلیغ لباس دست‌دوم برود. چون با لباس خیلی از فکرها در دنیا تغییر خواهد کرد. این جای ناراحتی دارد که بخش بزرگی از مردم دنیا (فارغ از هر جغرافیایی) پیرو دیگران هستند. اما جای خوشحالی دارد که اگر اقلیت متفکر با تغییر فرهنگی ظاهرشان شروع کنند، می‌شود توقع داشت که این فرهنگ به زودی فراگیر شود.

همه سهیم در یک تغییر بزرگ

با وارد شدن رسانه و چهره‌های مطرح به شبکه‌ی اخطار جهانی درمورد آسیب‌های محیط‌ زیستی مصرف‌گرایی، پیش‌بینی می‌شود که به زودی خرید دست دوم و تبادل کالا به کالا به یک نرم در جوامع تبدیل خواهد شد. خیریه‌های مطرحی مثل سپاه رستگاری از همین حالا بودجه‌های هنگفتی برای وارد شدن کشورهای مختلف به طرح تجارت جهانی دست‌دوم تعبیه کرده‌اند. تجارتی که با خشنودی کشورهای فقیر شروع و با کمی خوشبینی، به تغییر ذائقه‌ی کشورهای صدرجدول مصرف گرایی خواهد انجامید.

هر خرید جدید، یک خطر بزرگتر

اما خریداران و فروشندگان هم وارد چنین بازاری خواهند شد؟ طبیعی‌ترین فکری که به ذهن هر مخاطبی می‌رسد این است که این طرح قرار است فقط آدم‌هایی را درگیر کند که یا از نظر مالی توانایی خرید جدید را ندارند و یا سرمایه‌دار نیستند. این یعنی اگر تبلیغات فرهنگ خریدهای دست‌دومی را باب کنند، قرار است بخش بزرگی از دنیا دست‌دوم دوست باشند در حالی که کالاهای شیک و مصرفی در اختیار یک اقلیات سرمایه‌دار بی‌تفاوت باقی بماند. در چنین شرایطی این واقعیت وجود دارد که مردم احساس جداافتادگی داشته باشند و دلشان نخواهد وارد بازار خرید و فروش دست‌دومی‌ها بشوند. در چنین وضعیتی پیش‌بینی‌ها چطور است؟ این موضوع دور از ذهن نیست. به همین دلیل، دوست‌داران محیط زیستی به دنبال تغییر خط فکری افرادی هستند که در صدر تعیین سیاست‌های کلان دنیا قرار دارند. این یعنی قبل از هر شخص یا مردم عادی، این سیاست‌های کشورهاست که باید تغییر کند. حمایت از شخصیت‌های پررنگ و تاثیر گذاری مثل گرتای شانزده ساله هم به همین دلیل است. به این ترتیب افراد عادی‌تر دچار شرم یا احساس فریب‌خوردگی از چنین خرید و فروش‌هایی نخواهند داشت.

دست‌دوم‌ها و رونق تجاری

در مورد سرمایه‌گذاران و نام‌های تجاری بزرگ نیز، بعد از تغییر سیاست‌ها، این شرکت‌ها با حمایت‌های خودشان تاثیر فروش بیشتری هم خواهند داشت. برند مطرحی را در نظر بگیرید که برای حمایت از محیط زیست، کالای تولیدی خود را با نوسازی کالاهای قبلی خودش جایگزین می‌کند و صادرات و واردات آن رونق می‌گیرد. نهایتا افراد خوش‌فکر و خلاق بیشتری وارد بازار کار می‌شوند و کمتر سرمایه‌دارها قدرت را به دست می‌گیرند. در چنین شرایطی اعتماد و علاقه‌ی بخش بزرگی از آدم‌ها به سوی این برندها جذب خواهد شد و این خودش نوید رونق کاری بیشتری را می‌دهد.

تجارت جهانی دست‌دومی، اشتغال‌زایی جهانی

تجارت دست دومی برای جلوگیری از آسیب‌های محیطی و فرهنگی، صرفا یک شعار تبلیفاتی نیست. گام‌های بسیار مثبتی برای تغییر نگرش مردم نسبت به خرید دست‌دومی و تبادل کالا به کالا برداشته شده است. برندهای مطرح و زیادی در حال راه‌اندازی فروشگاه‌ها و لاین‌های تجاری دست‌دوم خود هستند تا از بهره‌برداری بیشتر از منابع کره‌ی زمین جلوگیری کنند. در ابعاد وسیع‌تر، تجارت دست‌دومی‌ها نه تنها منفعت‌های زیستی دارد، بلکه با جلوگیری از فرهنگ مصرف‌گرایی، رضایت و شادی بیشتری به همراه خواهد داشت، و با اعمال شگردهای جدید تجارت، راه را برای افراد خلاق به جای سرمایه‌دارها به تجارت باز خواهد کرد. و این یعنی اشتغال‌زایی بیشتر و رونق تجارت جهانی!