تجهیزات ایمنی خودروها جز جدانشدنی خودروهای امروزی هستند و مسیری طولانی را از ابتدای دوران خودروسازی تا به امروز طی کرده و به تکامل رسیده‌اند. در ابتدا حفظ ایمنی سرنشینان خودرو الویت تجهیزات ایمنی خودروها بوده، اما هم‌اکنون سلامت و امنیت عابران پیاده نیز اهمیت یافته است. ساختار خودروها در گذشته به‌صورتی بود که کمترین آسیب به بدنه خودرو در تصادفات وارد شود و هزینه‌های بازسازی پس از سانحه به حداقل برسد. این رویه در دوران معاصر تغییر یافت و بیشترین توجه در تصادفات معطوف به سرنشینان خودرو شد.
در قسمت اول این مقاله با برخی از تجهیزات ایمنی خودروها نظیر سیستم ترمز ضد قفل و ترمزهای دیسکی آشنا شدیم که زمینه‌ساز ایمن‌سازی خودروها از اواخر قرن بیستم میلادی شدند. راه‌اندازی موسسات آزمون امنیت و تست تصادف خودروها و همچنین وادار کردن خودروسازان به افزایش ایمنی محصولاتشان موجب شده که در طی سه دهه گذشته ادوات ایمنی خودروها رشد تصاعدی داشته باشند. در بخش دوم از این مطلب به بررسی دیگر تجهیزات ایمنی خودروها خواهیم پرداخت و با ریزبینی بیشتر آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در ادامه با ما همراه باشید.
کنترل کشش (TCS)
سیستم کنترل کشش یا TCS یکی از تجهیزات ایمنی خودروها در دنیای امروز است که معمولا افراد آن را با سیستم کنترل پایداری اشتباه می‌گیرند. وظیفه سیستم کنترل کشش این است که همیشه چسبندگی چرخ‌ها را حفظ کند و موجب برقراری تعادل خودرو در جاده شود. این سیستم در کنار سیستم کنترل پایداری که وظیفه حفظ خودرو در مسیر از پیش تعیین شده را دارد، شاکله ایمنی رانندگی امروز را تشکیل می‌دهند و استفاده از آن‌ها در بسیاری از کشورهای جهان اجباری شده است.
رینگ و لاستیک وظیفه اصلی به حرکت درآوردن خودرو را برعهده دارند و تا زمانی که اصطکاک میان لاستیک و سطح جاده رخ ندهد، خودرو به حرکت در نخواهد آمد. سیستم کنترل کشش به طور دائم میزان اصطکاک میان چرخ و جاده را مورد بررسی قرار می‌دهد و پیش از آن‌که چسبندگی لاستیک از دست برود و چرخ دچار هرزگردی شود وارد عمل خواهد شد. این مشکل به‌طور معمول در زمان شتاب گرفتن خودرو یا حرکت روی سطوح لغزنده و ناهموار اتفاق می‌افتد.
ترمز کمکی (EBA)
سیستم ترمز کمکی یا Brake assist نیز یکی دیگر از تجهیزات اجباری ایمنی در خودروهای امروزی است. این سامانه به‌همراه سیستم ترمز ضدقفل و سیستم توزیع نیروی ترمز زمینه‌ساز بهبود عملکرد ترمزگیری خودروها نسبت به گذشته شده است. وظیفه سیستم ترمز کمکی جلوگیری از برخورد خودروها در شرایط اضطراری و افزایش قدرت سیستم ترمز و توقف‌های ناگهانی است.
متخصصان ایمنی صنعت خودروسازی در تحقیقات خود متوجه شدند عادتی در رانندگان وجود دارد که مانع از فشردن کامل پدال ترمز در مواقع حساس می‌شود. در گذشته سیستم ترمز ضد قفل وجود نداشت و فشردن ناگهانی و کامل پدال ترمز موجب می‌شد تا ترمزهای خودرو قفل کرده و کنترل از دست راننده خارج شود. این عادت به صورت ناخودآگاه در رانندگان ایجاد شده و مانع از فشردن کامل پدال ترمز در لحظات حساس می‌شود.
به‌همین منظور محققان تصمیم گرفتند تا با عرضه سیستم ترمز کمکی این مشکل را حل کنند. این سیستم زمانی که خودرو در حالت اضطراری قرار دارد، حداکثر نیروی سیستم ترمز را به‌کار می‌گیرد تا خودرو را هرچه سریع‌تر متوقف کرده و از برخورد با موانع یا خودرو دیگر جلوگیری کند.
فرمان تلسکوپی
فرمان تلسکوپی یکی از موارد مرسوم در تجهیزات ایمنی خودروها است که حضور آن چندان محسوس نیست و جز در موارد اضطرار مورد توجه قرار نمی‌گیرد، از این رو فرمان تلسکوپی را در زمره تجهیزات ایمنی غیرفعال خودرو طبقه‌بندی می‌کنند. این سیستم معمولا با فرمان بشکن که سیستمی مکانیکی و قدیمی است اشتباه گرفته می‌شود.
سیستم فرمان تلسکوپی می‌تواند نسبت به بدن راننده با فاصله مشخصی تنظیم شود و برای این‌کار از یک میله استفاده می‌کند. میله فرمان در این مدل ساختاری باز و بسته‌شونده، شبیه به آنتن رادیو یا تلسکوپ دارد و به‌همین دلیل به آن فرمان تلسکوپی گفته می‌شود.
سیستم فرمان تلسکوپی ابتدا در خودروهای لوکس استفاده می‌شد و با رایج شدن آن به‌تدریج در سایر خودروها نیز نصب گردید. در خودروهای جدید میله فرمان به نحوی ساخته می‌شود که بتواند انرژی ناشی از تصادفات را جذب کند. در واقع این قطعه به‌واسطه برخورداری از بخش‌های پلیمری و ارتجاعی در تصادفات رانندگی از انتقال نیرو و ضربه به بدن راننده جلوگیری می‌کند.
قطعات جمع‌شونده
همان‌طور که در مقدمه گفته شد، خودروها در گذشته به‌گونه‌ای ساخته می‌شدند که در صورت تصادف کمترین آسیب به بدنه خودرو برسد. به‌همین دلیل اکثر خودروهای کلاسیک از بدنه مستحکم فولادی بهره‌مند هستند. این ساختار با وجود آن‌که موجب کاهش خسارات وارده به بدنه خودرو در تصادفات می‌شد، امنیت سرنشینان را به‌واسطه برخورد قطعات به بدن آن‌ها به خطر می‌انداخت.
بنابراین خودروسازان تصمیم گرفتند تا تغییر رویه داده و قطعات خودرو را به گونه‌ای طراحی کنند تا در تصادفات دچار شکست شده و به بدن سرنشینان برخورد نکند. این تغییر در ابتدا شامل قسمت‌های داخلی خودرو نظیر داشبورد و فرمان شد. این قطعات به‌ویژه فرمان در هنگام تصادف شکسته شده و به داخل جمع می‌شوند تا با بدن سرنشین برخورد نکنند. امروزه برخی قسمت‌های بدنه خودرو نیز در هنگام تصادف جمع می‌شوند تا ضربه را به خود جذب کرده و مانع از انتقال انرژی ناشی از تصادف به کابین و سرنشینان شوند.