چندی پیش اعلام شد که ۴۰۰ هزار واحد مسکونی تحت عنوان طرح مسکن ملی با کنترل مستقیم دولت ساخته خواهد شد و تا پایان دولت فعلی یعنی تا حدود ۲ سال آینده به متقاضیان تحویل داده می‌شود. گفته می‌شود تاکنون از این ۴۰۰ هزار واحد، ساخت نزدیک به ۱۶۷ هزار واحد آغاز شده و مابقی نیز به زودی آغاز می‌شود. انتظار می‌رود با اجرایی شدن این طرح امید به خانه‌دار شدن در شهرهای بزرگ به ۱۰ سال و در شهرهای کوچک به سه سال کاهش یابد!
اگر این ۴۰۰ هزار واحد مسکونی مطابق برنامه ساخته و تحویل داده شوند و با احتساب ۵۰۰ هزار واحد مسکن مهر نیمه کاره و بلاتکلیف و ۲۰۰ هزار واحد مسکن روستایی در دولت دوازدهم یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحد مسکن احداث می‌شود. امید می‌رود با ساخت این واحدها رکود ساخت‌وساز در حوزه مسکن از بین برود و قیمت مسکن کمی کاهش یابد.
فرق طرح ملی مسکن با مسکن مهر در چیست؟
از تفاوت‌های عمده طرح ملی مسکن با مسکن مهر می‌توان به محل ساخت خانه‌های این طرح اشاره کرد. واحدهای طرح ملی مسکن در بیابان و محیط‌های غیر شهری ساخته نخواهد شد و انشاءالله مشکل کمبود زیرساخت‌ها و سرانه فضاهایی مانند فضای درمانی، آموزشی و تفریحی برای این واحدها وجود نخواهد داشت. عمده زمین‌های طرح ملی مسکن نیز همانند مسکن مهر با اجاره ۹۹ ساله و به صورت گروهی خواهند بود و اگر فردی در بافت فرسوده و ناکارآمد ملک شخصی داشته باشد و بخواهد بازسازی کند نیز شامل طرح ملی مسکن شده و تسهیلات دریافت می‌کند.
خانه‌های این پروژه در نهایت در هفت یا هشت طبقه ساخته خواهد شد و در دولت فعلی تحویل داده می‌شوند. از این پروژه ۴۰۰ هزار واحدی ساخت ۱۰۰ هزار واحد را بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به‌عهده گرفته و ۲۰۰ هزار واحد دیگر نیز در شهرهای جدید و با مشارکت بخش خصوصی پیاده‌سازی می‌شود. ۱۰۰ هزار واحد باقی‌مانده نیز در مناطق بافت فرسوده ساخته خواهد شد. اولویت بنیاد مسکن برای اجرای این طرح، شهرهایی است که کمتر از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارند. حسن روحانی در خصوص مسکن ملی عنوان کرده است که این طرح شامل اشتباهات طرح مسکن مهر نخواهد شد و در آن همانند مسکن مهر از بانک مرکزی تسهیلاتی دریافت نمی‌شود و در نتیجه پایه پولی افزایش نخواهد یافت.
آغاز ثبت نام در طرح ملی مسکن
شروع ثبت‌نام این طرح از امروز و از طریق سایت www.tem.mrud.ir آغاز شده است و در مرحله اول شامل چهار استان سیستان و بلوچستان، قم، خراسان شمالی و خراسان جنوبی می‌شود. مرحله دوم این پروژه ۴۰۰ هزار واحدی نیز به استان‌های کردستان، کهگیلویه و بویراحمد و گلستان تعلق می‌گیرد. در گام سوم نیز نام نویسی برای استان‌های چهارمحال و بختیاری، همدان و یزد شروع می‌شود. در سایر مناطق از جمله شهرهای جدید اطراف تهران نیز مراحل ثبت‌نام به زودی آغاز و همانند ۱۰ استان مذکور اطلاع‌رسانی خواهد شد. گفته می‌شود ثبت‌نام برای طرح ملی مسکن، استان به استان انجام پذیرفته و هر استانی که آماده‌تر باشد سریع‌تر ثبت‌نام آن آغاز می‌شود.
افراد سرپرست خانوار و یا متاهلی که از یکم فروردین ماه سال ۱۳۸۴ مالک زمین مسکونی یا واحد مسکونی نباشند و از ۲۲ بهمن ماه سال ۱۳۵۷ از هیچ یک از امکانات مسکنی نهادهای دولتی بهره نبرده باشند، می‌توانند در طرح ملی مسکن ثبت‌نام کنند. این افراد باید حداقل پنج سال ساکن شهر ثبت نامی مورد تقاضا بوده و منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی (نظیر چک برگشتی، تسهیلات معوقه و …) نداشته باشند.
شرایط ثبت‌نام و قیمت کلی واحدهای مسکن ملی
آنچه که در خصوص طرح ملی مسکن مشخص شده است، اعطای تسهیلات ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی با سود ۱۸ درصد به خریداران واحدهای این طرح بوده که البته شرط لازم برای دریافت این تسهیلات سپرده‌گذاری حداقل ۳۰ درصدی هزینه ساخت، یعنی مبلغی بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در بانک مسکن است. متقاضیان این واحدها نیازی به خرید اوراق تسهیلات مسکن نداشته و باید بتوانند ماهانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان قسط بدهند. به‌عبارت‌دیگر خریداران واحدهای این طرح ملی ۱۰۰ تا ۱۶۰ میلیون تومان سود را در یک بازه زمانی ۱۲ ساله پرداخت می‌کنند.
قیمت کلی واحدها متری دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده و هر واحد نیز بین ۷۵ تا ۱۰۰ متر زیربنا دارد. با این حساب قیمت تمام شده هر واحد مسکونی در این طرح بین ۱۸۷ تا ۲۵۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شود.
جامعه هدف کیست؟ قشر کم‌درآمد یا متمول
تاکنون جزئیات زیادی از این طرح اعلام نشده و اظهارات ضدونقیضی نیز در این رابطه وجود دارد. به‌عنوان نمونه وزیر راه‌وشهرسازی اعلام کرده که قرار نیست سازندگان خانه‌های طرح ملی مسکن مالک زمین این خانه‌ها شوند و مالکیت اراضی در اختیار دولت باقی می‌ماند، اما معاون وزیر در خصوص واگذاری مالکیت اراضی به‌صورت مشارکتی سخن به میان آورده است.
به‌طورکلی و با همین اطلاعات کمی که در حال‌حاضر در اختیار است، انتقادات جدی به طرح ملی مسکن وارد می‌شود. با‌توجه به این نکته که متقاضیان طرح مذکور علاوه بر داشتن یک سرمایه ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومانی باید بتوانند حداقل ماهی ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان پرداخت کنند، مشخص نیست که جامعه هدف چه دهکی بوده است؟ چراکه دهک‌های پایین جامعه توانایی پرداخت چنین اقساط سنگینی آن را ندارد. به‌علاوه سود وام این مسکن‌ها نیز ۱۸ درصد است که برای قشرهای پایین دست و کم‌درآمد بسیار بالاست!
به این نکته نیز باید دقت شود در خصوص شهرهایی که متقاضی مسکن فراوانی دارد، هنوز اطلاعیه‌ای صادر نشده است؛ همچنین به‌نظر می‌رسد زمین‌های انتخابی برای اجرای این طرح همچون زمین‌های مسکن مهر نامناست است. به‌عنوان نمونه برای شهر تهران شهرهای پرند و پردیس در نظر گرفته شده است. شهرهایی که کلنگ مسکن مهر برای اولین بار در آنجا به زمین زده شد و با شکست مواجه شد!