به‌طورمعمول افراد در ابتدای آموزش رانندگی یاد می‌گیرند که باید پیش از روشن کردن خودرو کلاچ گرفت و دنده را در حالت خلاص قرار داد. با این حال بسیاری از افراد در این مورد تردید دارند. اینکه آیا خلاص کردن دنده و کلاچ گرفتن پیش از روشن کردن خودرو در نحوه کارکرد اتومبیل تأثیری دارد یا خیر؟
اگر شما هم جز کسانی هستید که می‌خواهید بدانید که چرا پیش از روشن کردن خودرو باید کلاچ بگیریم، لطفا تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
آشنایی با عملکرد استارت و حرکت خودرو
سیستم استارت در خودروهای گوناگون به شیوه‌ای مختلف فعالیت می‌کند، اما اصول کلی کار تمامی آن‌ها یکسان است. هنگامی که شما اقدام به گرداندن سوئیچ و استارت زدن می‌کنید، استارتر خودرو چرخ‌دنده‌های موتور را می‌چرخاند تا پیشرانه حرکت کند. استارتر یک موتور الکتریکی با گشتاور بالاست و به همین دلیل عمل استارت زدن برق زیادی را از خودرو طلب می‌کند.
از سوی دیگر موتور و گیربکس به‌واسطه کلاچ به یکدیگر متصل هستند. هنگامی که خودرو استارت می‌خورد، می‌بایست دنده در حالت خلاص قرار داشته باشد. در این صورت چرخ‌دنده‌ها جعبه‌دنده و پینیون‌ها کاملا آزاد بوده و به موتور متصل نیستند. پس از روشن کردن خودرو و اعمال دنده به گیربکس، پیچ و مهره‌های جعبه‌دنده به حرکت درآمده و قدرت موتور را به محور محرک انتقال می‌دهد.
چرا باید قبل از استارت دنده را در وضعیت خلاص قرار داد؟
حتما تجربه‌های ناکامی از استارت زدن در طی دوران آموزش رانندگی خود داشته‌اید. اگر هنگام استارت زدن دنده در حالت خلاص نباشد یا شما کلاچ نگرفته باشید، خودرو به جلو پرتاب می‌شود. در این وضعیت ماهک، پینیون و سایر اجزای محرک گیربکس درگیر بوده و گشتاور عظیم موتور استارتر خودرو را به چرخ‌ها منتقل می‌کنند. در این حالت به جای آن‌که نیروی استارت صرف به حرکت درآوردن موتور شود، به دیفرانسیل منتقل شده و خودرو اندکی به جلو پرتاب می‌شود. با این حال عوارض این حرکت تنها به پرش خودرو معطوف نمی‌شود.
هنگامی که خودرو را متوقف می‌کنید، می‌بایست حتما ترمز دستی بالا کشیده شود. اگر شما این عمل را انجام نداده و تنها خودرو را در دنده قرار دهید، تمام وزن خودرو بر چرخ‌دنده‌های ظریف گیربکس اعمال می‌شود. اگر خودرو در این حالت باشد و استارت بزنید، نیروی عظیمی به چرخ‌دنده‌های کوچک گیربکس که در روغن غوطه‌ور هستند وارد شده و موجب وارد آمدن خسارت شدید به آن‌ها می‌شود. موتور استارتر نیز به‌مرور نیروی بیشتری از باتری طلب می‌کند، چرا که بخش قابل‌توجهی از گشتاور استارتر به گیربکس منتقل شده است. این مورد به‌مرور سبب می‌شود تا استارتر و باتری خودرو ضعیف شوند.
چرا باید پیش از روشن کردن خودرو کلاچ گرفت؟
تمام مواردی که در پاراگراف قبلی گفته شد می‌تواند قوای فنی خودرو را به سرحد مرگ برساند. از سوی دیگر این اعمال همیشه به‌صورت آگاهانه انجام نمی‌شوند و بسیاری از افراد صرفا به دلیل فراموشی یا حواس‌پرتی نسبت به استارت زدن در زمان درگیر بودن دنده اقدام می‌کنند. از این‌رو توصیه می‌شود که همیشه قبل از روشن کردن خودرو نسبت به فشردن کامل پدال کلاچ اقدام کنید.
با فشردن پدال کلاچ مجموعه موتور و گیربکس از یکدیگر به‌صورت کامل جدا می‌شوند. سیستم فعالیت کلاچ به‌صورت هیدرولیکی است و با فشردن پدال مربوطه پمپ هیدرولیک روغن را پمپاژ کرده که درنتیجه آن صفحه خورشیدی فشرده‌شده و سپس دیسک و صفحه از یکدیگر جدا می‌شوند. در این حالت هیچ ارتباطی میان موتور و گیربکس وجود نخواهد داشت.
آیا فشردن کلاچ هنگامی که دنده‌خلاص است ضرورت دارد؟
ممکن است بسیاری فکر کنند تنها کارکرد کلاچ گرفتن در هنگام استارت، حفظ اطمینان از عدم اتصال میان موتور و گیربکس است و در حالتی که دنده خودرو خلاص باشد هیچ فشاری بر موتور استارتر و جعبه‌دنده وارد نخواهد شد. این تصور رایج و غلط است چراکه حتی در صورت خلاص بودن دنده، فشار اندکی از ناحیه گیربکس به موتور و استارتر وارد می‌شود. این فشار اندک که در طولانی‌مدت قطعات را فرسوده می‌کند، با کلاچ گرفتن قبل از استارت زدن از بین خواهد رفت.
در خودروهای جدید که از باطری‌های قدرتمند استفاده می‌کنند و سیم‌کشی نوین‌تری دارند، نیازی به کلاچ گرفتن پیش از روشن کردن خودرو نیست و می‌توان از فشار اندک وارده صرف‌نظر کرد، مگر آن‌که مالک خودرو حساسیت زیادی در مورد سلامت قطعات خودرو خود داشته باشد. انجام این کار در حالت کلی بی‌ضرر است و فشار اندک وارده بر سیستم استارت را از بین می‌برد.
با این وجود در هنگام سرما بهتر است پیش از روشن کردن خودرو حتما کلاچ گرفته شود. قطعات محرک موتور و گیربکس در روغن غوطه‌ور هستند؛ این روغن‌ها درجه گران‌روی متفاوتی دارند اما همگی آن‌ها با کاهش دمای هوا سفت و غلیظ می‌شوند. به دلیل غلظت بالای روانکارهای مختلف خودرو در دمای پایین، استارتر فشار زیادی را در هنگام شروع به حرکت تحمل می‌کند و به نیروی بیشتری برای به حرکت درآوردن قطعات محرک خودرو نیاز دارد. در این وضعیت می‌توان با کلاچ گرفتن از اتلاف انرژی جلوگیری کرد تا خودرو شما با سهولت بیشتری شروع به فعالیت کند.