کتابهای دستدوم به دلیل احتمال کمیاب شدن در بین نسخ چاپی، و البته دارا بودن دستنوشتههای صاحبان پیشین، از اهمیت و ارزش مادی و معنوی بالایی برخوردارند.
خطر لوث شدن!
کتاب ششم از مجموعهی پرفروش و استثنائی هریپاتر، شاهزادهی دورگه نام دارد! داستان دربارهی شخصیتی به نام شاهزادهی دورگه است که نامش روی کتاب درس معجونسازی هری نوشته شده. کتابی که رازهای زیادی را درمورد یکی از شخصیتهای تاثیرگذار داستان مجموعه فاش میکند و البته با دستنوشتههایی که در این کتاب دستدوم به جای مانده، هری به توانمندیهایی در معجون سازی میرسد که باهوشترین جادوگران مدرسه و حتی جادوگران بالغ هم از آن بیخبر، و عاجز در انجام آن هستند. کتاب دستدوم هری که ابتدا در انتهای یک کمد افتاده بود و به هیچ وجه مورد توجه نبود و از سر اکراه و به ناچار به دست هری پاتر رسید، کم کم به مهمترین کتاب او در کل سالهای تحصیلش تبدیل شد. این تنها یک مثال خیالی دربارهی اهمیت کتابهای دستدوم است. اما چه کسی است که قدرت جادویی این گنجینههای گمشده را نداند!
کامنتهای وحشی، کامنتهای رام
از دنیای جادویی هری پاتر که فاصله بگیریم، جایی درون پاساژهای انقلاب میتوانیم پا به درون مغازههای جادویی خودمان بگذاریم. دانشجوهای دانشگاه تهران شاید از همه بیشتر با تفاوت یک کتابفروشی دست اول و دستدوم آشنایی داشته باشند. دلیل آن هم فاصلهی کم این کتاب فروشیها با کلاسهایشان است. جایی که شاهزادههای دورگهی بسیار زیادی کتابهایشان را برای فروش در اختیار کتابفروشیها قرار دادهاند. کتابهایی پر از نظرات مختلف بر روی فرم و محتوای یک کتاب، تا نامه نگاریها و نظرات شخصی خوانندگان پیشین کتاب بر روی نوشتههای داخل کتاب. ارزش اولی تا حدود زیادی مشخص است. در واقع خرید کتابی که کامنتهای خوب و بد زیادی را در خود جای داده، خرید یک مجموعه بحث فلسفی و آدمهای جدید است. از طرفی، در بین نظرات همین کتابها ممکن است ایدههای ناب و یا حتی راه حلهای درست و به جایی نصیبمان شود. یکی از بخشهای جذاب کتابها، آن دست از کتابهای قطور و پیچیده اما مهمی هستند که خوانندگان پیشین آنها را سادهنویسی یا خلاصهنویسی کردهاند. در یک کتابخانهی دستدوم شما کتاب و روح خوانندگان پیشین را با هم میخرید!
آدمهای لمسی، پولهای نامرئی
یکی دیگر از ویژگیهای ارزشمند کتابهای دستدوم فیزیکی بودن آنهاست! وارد ماجرای کتابهای دستدوم الکترونیکی نمیشویم. این بحث مقالهای جدا میطلبد. اما جالب است بدانید که پیشبینیها اینطور نشان میداد که تا سال 2016 باید کتابهای الکترونیکی و ایبوکریدرها جای کتابهای کاغذی را میگرفتند. متاسفانه و خوشبختانه این اتفاق نیفتاد. متاسفانه، زیرا همچنان درختان زیادی برای تولید کاغذ مورد نیاز کتابها قطع میشوند. و خوشبختانه، زیرا هنوز هم اهمیت ارتباط لمسی و فیزیکی بین کتاب و خواننده باقی مانده است! آدمهایی که از ورق زدن و یا بو کردن کتابی که میخوانند لذت میبرند کم نیستند. داشتن کتاب، برای بسیاری از آدمهای دنیا تملک یک گنج بیچون و چرا است. همانطور که یک فرد از نشان دادن اتومبیل گران قیمتش لذت میبرد، یک کتابخوان درجه یک در بسیاری مواقع از نشان دادن منبع دانشش لذت میبرد. کاری که کتابهای الکترونیکی توانایی انجام آن را ندارند. همین ترکیب خوب و بد باعث شده تا تجارت کتابهای دستدوم، تضمین یک کسب و کار موفق باشد. در شرایطی که بحران محیط زیستی در حالت هشدار است، کشورهای زیادی از تولید کتابهای کاغذی جلوگیری میکنند. کتابهای جدید به تعداد بسیار محدود چاپ میشوند و مردم به خرید کتابهای الکترونیکی تشویق میشوند. از طرفی، کتابهای پرفروش گذشته نیز فرصت چاپ مجدد نمیگیرند. این یعنی دلیل عمدهی موفقیت کسبو کارهای بزرگ و کوچک کتاب دستدوم. جایی که قرار است کتاب کمیاب و گران باشد، دستدوم آن یعنی پولهای نامرئی خوابیده در گوشه گوشه قفسههای خانهی ما.
گنجینههای گمشده
ممکن است عطش خرید کتاب نو جیب هر شخصی را خالی و فقسههایش را سنگین کند. اما برای افرادی که حداقل یک بار سری به کتابفروشیهای دستدوم زدهاند، این واقعیت آشکار است که احتمال پیدا کردن یک گنج گمشده در میان کتابهای دست دوم بالاتر است. از دستنوشتههای داخل کتاب گرفته تا کتابهای کمیاب قدیمی، دلایل برای خرید کتابهای دستدوم کم نیستند. کتاب، شبیه به گنجیست که زیرخاکی بودن و دستدوم و کهنگی آن، در بسیاری موارد آن را ارزشمندتر نیز میکند، مخصوصا اگر مدتها گم شده باشد!