همه چیز در مورد مبایعه نامه و ارزش قانونی آن

اگر تاکنون با خریدخانه  و یا فروش خانه سروکار داشته‌اید حتما نام مبایعه نامه به گوشتان خورده است، اما آیا از معنی دقیق مبایعه نامه اطلاع دارید؟ آیا می‌دانید ارزش حقوقی مبایعه نامه در معاملات ملکی به چه صورت است؟ بسیاری از افراد مبایعه نامه و قولنامه را یکسان می‌دانند و یا از جزئیات مربوط به مبایعه نامه مطلع نیستند. از همین رو در این مقاله قصد داریم همه چیز را در مورد مبایعه نامه توضیح داده و درباره تمامی جزییات ارزش حقوقی مبایعه نامه صحبت کنیم؛ در ادامه با شیپور همراه باشید.

مبایعه نامه چیست؟

از نظر فقهی و قانونی، مبایعه نامه یا بیع نامه به قراردادی گفته می‌شود که بر طبق آن، مالی از فروشنده به خریدار داده شده و در عوض آن پول یا مال دیگری دریافت می‌شود. همانطور که از این تعریف مشخص است، مبایعه نامه برای خرید و فروش اجناس و دارایی‌های مختلف استفاده می‌شود اما در این مقاله به تعریف تخصصی‌تر آن در بازار خرید و فروش مسکن می‌پردازیم.
در مبحث خرید و فروش ملک، مبایعه نامه به قراردادی گفته می‌شود که بر اساس آن فروشنده، ملک یا زمینی را در قبال دریافت مبلغی معین به خریدار می‌دهد. این قرارداد اصطلاحا مُمَلِّک است، یعنی بر طبق آن و به محض امضای آن توسط طرفین، مالکیت ملک به خریدار منتقل می‌شود. برای امضای مبایعه نامه، لازم است طرفین معامله علاوه بر قیمت ملک مورد نظر، در مورد تمام شرایط از جمله تاریخ و چگونگی پرداخت پول و همچنین تحویل ملک نیز به توافق رسیده باشند. ممکن است خریدار قصد داشته باشد تمام و یا بخشی از کل پول را در هنگام امضای مبایعه نامه به فروشنده تحویل دهد. همه این موارد در متن مبایعه نامه ثبت می‌شود تا همه چیز از نظر قانونی شفاف و در صورت لزوم قابل بررسی باشد.

 مبایعه‌نامه بر اساس اعتبار، به ۲ حالت رسمی و عادی  تقسیم می‌شود. اگر مبایعه‌نامه‌ها مابین فروشنده و خریدار نوشته شود، از نوع عادی و  در صورتی که مبایعه‌نامه‌ها در دفاتر اسناد رسمی و یا اداره‌های ثبت اسناد یا توسط مأموران دولتی یا تنظیم شده و توسط رأی دادگاه باشند رسمی محسوب می‌شوند. 

تفاوت قولنامه و مبایعه نامه

توجه داشته باشید که قولنامه و مبایعه نامه یکسان محسوب نمی‌شوند و ارزش حقوقی و قضایی آن‌ها نیز متفاوت است. از آنجایی که اشتباه کردن در چنین مسائلی ممکن است آسیب مالی بزرگی را منجر شود، تفاوت بین مبایعه نامه و قولنامه را شرح می‌دهیم.
ممکن است طرفین قصد معامله ملکی را داشته باشند، اما به هر دلیلی آمادگی انجام معامله را ندارند. مثلا خریدار پول کافی در اختیار ندارد. در این صورت قولنامه‌ای امضا می‌کنند وطبق آن قرار می‌گذارند که در یک زمان مشخص به دفتر اسناد رسمی مراجعه و قرارداد اصلی را امضا کنند. در واقع قولنامه نقش پیش‌قرارداد را دارد و نزد مراجع قضایی از اعتبار برخوردار نیست. مبایعه نامه همان قرارداد اصلی محسوب می‌شود که طی آن ملک با شرایط مشخص و توافق شده، به مالکیت خریدار در می‌آید.

مبایعه‌نامه خودرو

مبایعه‌نامه خودرو یک سند حقوقی است که شامل اطلاعات و جزئیات مربوط به فروش یک خودرو است. این سند شامل اطلاعاتی مانند نام و آدرس فروشنده و خریدار، شماره شاسی و پلاک خودرو، مدل و سال ساخت خودرو، قیمت فروش، شرایط پرداخت، شرایط تحویل و تحویل گیری خودرو، میزان کیلومتر وضعیت فنی و اقلام همراه با خودرو است. همچنین در برخی موارد، شرایطی نیز در مبایعه‌نامه ذکر می‌شود که ممکن است شامل شرایط بیمه، شرایط تعمیرات و نگهداری، و شرایط گارانتی باشد. در کل، مبایعه‌نامه خودرو باید شامل تمام جزئیات مربوط به فروش خودرو و حقوق و تعهدات فروشنده و خریدار باشد. قبل از امضای مبایعه‌نامه، حتما باید تمام شرایط و جزئیات آن را با دقت مطالعه کنید و در صورت نیاز از کمک یک کارشناس حقوقی استفاده کنید. 

برای بررسی مبایعه‌نامه خودرو، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید: 

1-مطالعه دقیق مبایعه‌نامه: قبل از امضای مبایعه‌نامه، حتما باید تمام شرایط و جزئیات آن را با دقت مطالعه کنید و اطمینان حاصل کنید که تمام اطلاعات و شرایط موجود در آن با موافقت شماست. 

2-بررسی مدارک خودرو: برای اطمینان از صحت اطلاعاتی که در مبایعه‌نامه ذکر شده‌اند، می‌توانید مدارک خودروی خود را بررسی کنید. از جمله این مدارک می‌توان به شناسنامه، کارت ملی، بیمه‌نامه، گواهینامه معاینه فنی و گواهی پایان کار (برای خودروهای دیزلی) اشاره کرد. با مطالعه این مدارک، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که اطلاعاتی که در مبایعه‌نامه ذکر شده‌اند با واقعیت مطابقت دارند. 

3-مراجعه به سازمان ترافیک: می‌توانید با مراجعه به سازمان ترافیک، اطلاعاتی درباره خودروی خود را بررسی کنید. به عنوان مثال، با استفاده از شماره شاسی خودرو، می‌توانید اطلاعاتی درباره تعداد مالکان قبلی، تاریخ تولید و تاریخ انقضای بیمه‌نامه خودرو را دریافت کنید. 

4- مشاوره با کارشناس حقوقی: در صورتی که اطمینان ندارید که چگونه مبایعه‌نامه خودرو باید بررسی شود، می‌توانید با کارشناسان حقوقی مشورت کنید و از نظرات و پیشنهاد‌ها آن‌ها استفاده کنید. 

مبایعه‌نامه ملک

مبایعه‌نامه خانه یا سند ملکی یک سند رسمی است که حقوق و تعهدات فروشنده و خریدار در خصوص فروش یک ملک را تعیین می‌کند. این سند شامل اطلاعاتی مانند نام و آدرس فروشنده و خریدار، مشخصات ملک شامل آدرس، مساحت، نوع ملک، سند مالکیت، شرایط پرداخت، قیمت فروش، شرایط تحویل و تحویل گیری ملک، شرایط تعهدات فروشنده و خریدار، و هر گونه شرط و قید دیگری که در قبال فروش ملک تعیین شده باشد، است. 

در این سند معمولاً شرایطی نیز در مورد تضمینات دارد، از جمله: 

• تضمینات فنی و ساختمانی: شامل شرایطی درباره وضعیت فنی و ساختمانی ملک است که فروشنده باید تضمین کند که ملک در وضعیت سالم و قابل استفاده است. 
• تضمینات قانونی: شامل تعهداتی است که فروشنده باید به خریدار وارد کند، مثل این که ملک به وضعیت قانونی است و هیچ اختلافی درباره آن وجود ندارد. 
• تضمینات پرداخت: شامل شرایط پرداخت قیمت ملک است که فروشنده و خریدار باید در این زمینه توافق کنند. 

• شرایط تحویل و تحویل گیری: شامل شرایطی است که درباره زمان و روش تحویل و تحویل گیری ملک تعیین می‌شود، از جمله زمان تحویل ملک و تضمیناتی درباره وضعیت ملک در زمان تحویل. 
• شرایط بیشتر: در برخی موارد، شرایطی نیز در مبایعه‌نامه خانه ذکر می‌شود که ممکن است شامل شرایط بیمه، شرایط تعمیرات و نگهداری، و شرایط گارانتی باشد. 

چگونه مبایعه نامه امضا کنیم؟

• ثبت قرارداد در سامانه املاک

اگر قصد خرید و فروش خانه یا زمینی را دارید، باید پس از توافق کامل در مورد تمامی شرایط معامله، به یک دفتر معاملات املاک مجاز و رسمی مراجعه کنید تا ثبت سامانه قرارداد را برایتان انجام دهد. پس از اینکه مشاور املاک شرایط معامله که هر دو طرف بر سر آن توافق دارید را در سامانه معاملات املاک ثبت کرد، باید منتظر تاییدیه سامانه بمانید.

• تایید شدن مبایعه نامه

تایید مبایعه نامه از طریق پیامک به اطلاع هردو طرف معامله می‌رسد و همراه آن، کد رهگیری املاک نیز ارسال می‌شود. از طریق این کد ۱۳ رقمی می‌توانید وضعیت ملک از نظر مشمولیت در طرح‌های جامع و یا میزان بدهی آن به شهرداری را بررسی کنید.

• امضای مبایعه نامه

پس از تایید شدن قرارداد، متن آن از طریق سامانه معاملات املاک برای دفتر مشاور املاک ارسال شده و در سه نسخه چاپ می‌شود. این برگه‌ها علاوه بر کد رهگیری ۱۳ رقمی، دارای نشان هولوگرام نیز هستند؛ بنابراین از امنیت بالایی برخورداند و بر خلاف مبایعه نامه‌های قدیمی، قابل جعل نخواهند بود.
در این مرحله تمامی شرایطی که پیش‌تر بر سر آنها توافق کرده و به اطلاع متصدی دفتر مشاور املاک رسانده بودید، در متن مبایعه نامه آورده شده است و شما فقط باید آن را امضا کنید. با امضای مبایعه نامه، هر دو طرف متعهد می‌شوید که شرایط و بندهای مندرج در آن مثل تاریخ و نحوه پرداخت باقیمانده پول را پذیرفته‌اید و به تهعدهایتان در مورد هرکدام از آن‌ها عمل خواهید کرد. پس از امضای مبایعه نامه، به هرکدام از طرفین معامله یک نسخه از آن داده شده و نسخه سوم نیز نزد دفتر مشاور املاک بایگانی می‌شود تا در صورت لزوم بتوان به آن مراجعه کرد. متصدی دفتر مشاور املاک موظف است نسخه سوم را حداقل تا ۵ سال نگهداری و حفظ نماید.

کلام آخر

توجه داشته باشید که مبایعه نامه یک قرارداد معتبر و قانونی است. اگر یکی از طرفین معامله به تعهدات ذکر شده در مبایعه نامه عمل نکند، طرف دیگر به راحتی می‌تواند از طریق مراجع قضایی و از مسیر قانونی حقوق خود را پیگیری نماید؛ بنابراین پیش از تنظیم و امضای آن در مورد تمام جنبه‌های مورد بحث اطلاعات کافی کسب کنید و سپس در مورد هر کدام به توافق برسید. خوش‌قول باشید و به تعهدات خود پایبند بمانید تا هم شما و هم طرف دیگر بتوانید یک معامله کم دغدغه و بدون استرس را تجربه کنید.