تاناکورا، فرهنگ خرید دست دوم لباس در ایران است، که نامش را وامدار یک سریال ژاپنی، و فرهنگش را نیز مدیون میراث ذهنیت ژاپنی است.
اگر متولد سال هفتاد و دهه‌های قبل‌تر باشید، «اوشین» را می‌شناسید. اولین بار، سال‌های جنگ برای تلویزین ملی، ساعت نمایش «سال‌های دور از خانه» بود. سریالی که به لطف سانسورهای حرفه‌ای، شخصیتی قهرمان از اوشین ساخته بود که تا اواسط سریال، ما را با همسرش، تاناکورا، آشنا کرد! پس از مرگ تاناکورا، همسر اوشین، روحش به روال میراث ذهنیت ژاپنی، تناسخ پیدا کرد و جای دیگری شبیه به استایل و لباس به زندگی ادامه داد! اما کجا؟ ایران!
فروشندگان تاناکورا
این شکل از استایل دست دوم و نام تاناکورا، یکی از هوشمندانه‌ترین پاسخ‌ها به نیاز مردمی بود، که در آن دوران، به نان شبشان نیز محتاج بودند. مغازه‌دارها، برای رفع قبح و عدم تمایل مردم به پوشیدن لباس‌های دست دوم که، به گفته‌ی آن‌ها، سوغات و هدیه‌ی آن ور آبی‌ها برای جنگزده‌ها و زلزله‌زدگان ایرانی بود، اسم تاناکورا را برای استایل دست دوم انتخاب کردند. و همین کافی بود تا دست دوم پوشیدن یک ارزش باشد. اما تاناکورا چقدر فراگیر شد؟ آیا هنوز هم به زندگی ادامه می‌دهد؟ آیا چنین تفکری واقعا از ژاپن می‌آید؟
تاناکورا یک نام است، ژاپن یک فرهنگ!
ژاپنی‌ها خیلی زودتر از بسیاری از مردم دنیا، راه و رسم صرفه‌جویی و قنائت را یاد گرفتند. جنگ چیز بدی است. مردم را وادار به کارهایی می‌کند، که دوست ندارند انجام دهند. اما جنگ معلم خوبی است. درس‌هایی به آدم‌ها می‌دهد که اگر شاگرد زرنگی باشی، دیگر نیاز به کلاس پیدا نکنی. قنائت و بازیافت، از میراث ذهنیت ژاپنی‌ها پس از جنگ جهانی بود. البته، در فرهنگ ژاپن، مردم به دلیل افکار مذهبی مربوط به خودشان، با کره‌ی زمین دوست‌دارانه برخورد می‌کنند. از طرفی، زندگی اجتماعی برای ژاپنی‌ها مهمتر از رفاه فردی است. دو اصلی که در فیلم و داستان فوق‌العاده جذاب است، اما در عمل برای مردمی مثل مردم ما سخت و عجیب است. تاناکورا، هیچ واقعیت بیرونی‌ای در ژاپن ندارد. اما فرهنگ استفاده‌ی دست دوم از همین کشور نشئت می‌گیرد و قهرمانان و داستان‌هایی تاثیرگذار صادر می‌کند. داستان‌هایی که قهرمانانش، مردم ما را نیز تشویق به خرید استایل دست دوم و هوشمندانه تاناکورا کردند.
تاناکورا آمد، تاناکورا ماند!
دوران جنگ، دوران پوشیدن لباس‌های برند و مهمانی‌های پرزرق و برق برای عموم مردم نبود. دوران قحطی بود. اما کیسه‌های دست دوم خارجی، مردم، مخصوصا خانم‌ها را خوشحال می‌کرد. تاناکورا های اولیه، از نطر بهداشتی و کیفیتی، بسیار سطح پایین و بنجل بودند. اما به هر حال این لباس‌ها، دست دوم برندها ی معروف، و البته استایل مطرح آنور آبی بودند. شاید اگر استایل زندگی اوشین نبود، اسم هوشمندانه‌ی تاناکورا هیچکس را ترغیب به خرید این لباس‌ها نمی‌کرد. اما شرایط سخت، اسم تاناکورا، و نوید فرهنگ هوشمندانه و استایل ژاپنی، حتی دکتران و معلمان و مهندسان را نیز راضی به خرید از این دست دوم‌ها کرد.
این داستان چند سالی در کشور کمرنگ شد. اما از سال نود و شش و با بازگشت رکود اقتصادی، تورم، افزایش نرخ ارز، و فقر بر سر سفره‌های مردم، تاناکورا دوباره قدرت گرفت. این بار اما، تاناکورا لاکچری هم شد.
فرهنگ: ژاپنی، تاناکورا: لاکچری!
این روزها، اگر سری به خیابان‌های پایین شهر، مرکز شهر و حتی بالای شهر تهران هم بزنید، ردپای فروشگاه‌های تاناکورا را پیدا می‌کنید. این مغازه‌ها در این روزهای کساد بازار، خالی از مشتری نیستنند. مشتری‌های آن‌ها نیز درست مثل روزهای جنگ، فقط قشر کم درآمد جامعه نیستند. این روزها که لباس و ظاهر و استایل، دغدغه‌ی مردم و مخصوصا جوانان شده، خرید لباس برند اصلا کار عاقلانه‌ای نیست. گاهی با نخریدن چند ماه لباس برند، می‌شود ماشین دست دوم هم خرید. – از چنین قیمت‌های سرسام‌آوری در بازار حرف می‌زنیم.- از طرفی، تاناکورا، برندهای معروفی را به بازار ارائه می‌دهد. فرهنگ ژاپنی که خودش را خوب در مواقع سختی بین مردم جا می‌اندازد، حتی تا مزون‌های ولنجک و فرشته و زعفرانیه هم پیشروی کرده تا آن‌ها بتوانند با خرید دست دوم استایل فلان خواننده یا سلبریتی، بهانه‌ای برای درخشیدن در میهمانی بعدی را داشته باشند. اما این بار، نه با یک قیمت پایین، بلکه مشتری‌های لاکچری تاناکوراهای بالای شهری، گاهی قیمت تاناکورا را نیز به مزایده می‌گذارند!
میراث تاناکورا های غیر ژاپنی
این که یک فرهنگ از کجا شکل می‌گیرد و به کجا مهاجرت می‌کند معمولا به عوامل بسیار زیادی بستگی دارد. داستان تاناکورا و شکل گیری خرید استایل دست دوم در ایران نیز همان است. در واقع، لباس‌های تاناکورا یا دست دوم، اصلا ژاپنی نیستند. اما زیبایی فرهنگ ژاپنی‌ها در تغییر استایل و استفاده دوباره از آن، در شرایطی که مردم نمی‌توانستند استایل نو بخرند و نو بپوشند، کار ساز بود. فرهنگ ژاپنی، هوشمندانه بود، استفاده از نام تاناکورا نیز، کمک به گسترش میراث ژاپنی‌ها کرد. اما خرید دست دوم استایل‌های وارداتی برندهای بزرگ از افریقا و پاکستان، فقط پاسخ به یک نیاز بودف همین و بس!