مقدمه: آشغالهای دوست داشتنی!
در یک خانهی معمولی در یک جامعهی امروزی، احتمالا خرت و پرتهای به ظاهر دور ریز زیادی پیدا خواهد شد. از ظروف چینی گرفته تا تابلوهای کوبلن قدیمی، به نظر میرسد که با کوهی از «آشغالهای دوست داشتنی» رو به رو باشیم! تپهای از اجناس بیاستفادهی جاگیر که ما را یاد صندوقچهی قدیمی مادربزرگها، انباری خانهی پدربزرگ، و یا حتی اتاق خودمان میاندازد. تمایل به دور ریختن تمام این وسایل اضافیِ باارزش، هم شدید است و هم با به یاد آوردن هزینههای مالی و زمانی که بابت آنها دادهایم، تن و بدنمان میلرزد. البته مد هم مثل تاریخ تکرار میشود و شاید روزی بشود دوباره از آنها استفاده کرد. اما در صورتی که نمیخواهید از آنها استفاده کنید، دو انتخاب هوشمندانه پیش رو دارید:
- انتخاب اول: دست دوم بخرم!
- انتخاب دوم: دست دوم بفروشم!
انتخاب اول: من یک کلکسیونر دوراندیش هستم!
جمع کردن وسایل به ظاهر بیارزش، ریشه در حافظهی زیستی و تاریخی ما انسانها دارد. از نظر زیستی، انواع جانوران، به دلیل انتظار خطرهای پیش بینی نشده و احتمال قحطی، تمایل به جمع کردن انواع و اقسام چیزهای مختلف و غذاها را دارند. آنها حتی از این کلکسیون برای نشانه گذاری استفاده میکنند و گونهی همنوعشان از حضور خودشان آگاه میکنند و برای آنها پیام میفرستند. از نظر حافظهی تاریخی، ما انسانها با جمع کردن انواع وسایل و سازهها به نوعی حس مالکیت خودمان را افزایش میدهیم. از طرفی به جا گذاشتن هر نوعی از وسیله که خاطرهی ما را تداعی میکند نیز یک میراث تربیتی به حساب میآید. ما برای فرزندانمان پول به ارث میگذاریم تا یادشان بماند ما آنها را از فقر نجات دادیم. از لباسهایمان به آنها میبخشیم تا بخشی از فکر و هوش و احساسات ما را همیشه به یاد داشته باشند. همین واقعیت، آثار باستانی را باارزش میکند. آثاری که ما به عنوان آثار باستانی میشناسیم، گواه از یک تاریخ پیشین هستند، شواهدی که گاهی برای استناد به صحت اتفاقات گذشته به آنها رجوع میکنیم. این آثار از یک تکه سنگ در معماری یک محل گرفته تا لباسهای تن یکی از اجداد ما تنوع دارد. بخش عظیمی از مجموعه خرت و پرتهای ما، آثار باستانی آینده است و تاریخ آیندگان را شکل خواهد داد. اگر کسی هستید که به دنبال به جا گذاشتن شواهدی دقیق و البته قابل تامل و مطالعه برای آیندگان هستید، بد نیست به سایتهای فروش اجناس دست دوم سری بزنید. افراد دیگری هم در میان خرتو پرتهایشان چیزهایی دارند که میتواند در تکمیل کلکسیون تاریخی شما تاثیر داشته باشد. به علاوه، دست دومها چون آزمونِ زمانی خودشان را خوب پشت سر گذاشتهاند، انتخابهای بهتری برای ماندگاری در کلکسیون شما هستند.
انتخاب دوم: من یک فروشندهی عاقبتاندیش هستم!
اگر متعلق به دستهی اول نباشید، بد نیست به جای دور ریختن یک بغل خاطره و شهود، از آنها پولی دربیاورید. ممکن است با خودتان بگویید مگر کسی هم بابت این همه خرت و پرت دور ریختنی پولی میدهد؟ باورش سخت است ولی بله. ممکن است کلکسیونری گمنام به دنبال تکمیل آثار باستانی آیندگان باشد. کسی که به جای خریدهای نو، به دنبال وسایلیست که هم با گذشت زمان همچنان با کیفیت ماندهاند و هم چون یک انتخاب شخصی بودهاند، ظرافتها و زیباییهای مخصوص به خودشان را دارند.
اما در هر دو انتخاب مهم است که بدانیم کدام کالای دست دوم ارزش تبدیل شدن به یک اثر باستانی را دارد.
قدمت، کیفیت، کمیت و دیگر هیچ!
کمیت یک کالا از اولین شاخصهای نیاز به آن است. یعنی، اگر از یک کالای مورد نیاز تعداد کمی وجود داشته باشد، ارزش آن بالا میرود. اگر این کالا ارزش کیفیتی هم داشته باشد، نیاز به آن به مراتب بالاتر خواهد رفت. در بین این وسایل، جواهرات و زیورآلات به دلیل کیفیت ساختشان ارزش خاصی دارند. از طرفی اگر قدیمی باشند اما هنوز هم کیفیتشان را حفظ کردهاند که دیگر نور علی نور است. پس کافیست پیشبینی کنیم کدام کالاها در آینده کمیاب خواهند بود و سپس به دنبال انواع خاص و با کیفیت آن باشیم. اما هر اثری باستانی نمیشود، مثل بدنی که بدون روح آدم نخواهد شد!
دست دوم، یا هزینهی روحی که جان سالم به در میبرد!
هر لباسی اثر باستانی نخواهد شد. شاید با خودتان بگویید این هم شانس است. بی راه هم نیست. ولی این روح اثر است که آن را ماندگار خواهد کرد. به همین دلیل احتمال اینکه یکی از خرتپرتهای شخصی در یک فروش دست دومی به یک اثر باستانی تبدیل شود بالاتر است. توجه و عشقی که در خرید یا ساختن یک وسیلهی شخصی به کار رفته، گویای بخش بیشتری از یک تاریخ مشخص است. به علاوه، احتمال خرید وسیله یا لباسی که کیفیت بالاتری دارد در میان دست دومها بیشتر است. چرا به دنبال یک برند نو نرویم؟ طبیعی است. ما میخواهیم زودتر کلکسیونمان به یک اثر باستانی تبدیل بشود چون خوب میدانیم زمان از دست ما خارج است و چیزی که روی آن کنترل نداشته باشیم میتواند برنامههای ما را به هم بریزد. پس بهترین کار این است که به سراغ اجناس با کیفیت، شخصی و با ارزشی برویم که حداقل نو نباشند. این یعنی برای خودمان زمان و برای آیندگان آثار باستانی میخریم.