در مقاله‌ای با عنوان «انواع دسته بندی موتورها» به تعریفی از انواع موتورسیکلت پرداختیم که یکی از این دسته‌بندی‌ها، موتورهای سنگین بودند. در این مقاله گفتیم که، موتورسیکلت‌ها دارای پیشرانه‌های مختلفی هستند و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در این میان، برخی موتورسیکلت‌ها مانند موتورهای جاده‌ای، با نام موتور سنگین شناخته می‌شوند که حجم این مدل موتورها، بیشتر از ۲۵۰ سی سی است. قدرت و سرعت این مدل موتورسیکلت بسیار بالا است و یکی از علائم شناسایی آنها، صدایی است که دارند.
این موتورسیکلت از نظر ظاهری، تولید صدا، سرعت، قدرت و قیمت با دیگر موتورسیکلت‌ها تفاوت دارد و همین موارد باعث شدند که افراد بسیاری که عاشق سواری با موتور هستند، در آگهی‌های فروش موتور به دنبال آگهی خرید موتور سنگین بگردند و عاشق سواری با موتورهای سنگین شوند. همین خاص بودن این مدل موتورها، باعث شده که قیمت آنها نسبت به بسیاری از موتورسیکلت‌ها بیشتر شود و این موضوع تنها به ایران محدود نمی‌شود. در واقع، قیمت این مدل موتور در تمام دنیا بالاتر از دیگر مدل‌ها است. اما قیمت تنها دلیل خاص بودن این موتور در ایران نیست. قوانین خاصی برای استفاده از موتورهای سنگین و تردد آنها در شهرهای ایران وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.
قانون برای موتور سنگین
قوانین مربوط به تردد موتورهای سنگین، تنها مختص ایران است و کسانی که در دیگر کشورها این موتورسیکلت را دارند، می‌توانند از این وسیله در خیابان‌های شهر، جاده‌ها و بزرگراه‌ها استفاده کنند. اما اگر شما نیز مانند بسیاری از افراد به خرید موتور سنگین علاقه دارید، خوب است بدانید که سواری با این مدل موتورسیکلت در سطح شهرهای ایران ممنوع است و معمولا به این مدل موتورها پلاک داده نمی‌شود. به همین خاطر، تنها راه استفاده از این مدل موتورسیکلت در ایران، پیست‌های موتورسواری است.
البته برای موتورسواری با موتورهای سنگین در پیست نیز شما نیاز به سند و یا برگ سبز گمرکی موتور دارید و باید آن را به سازمان مربوطه ببرید تا بتوانید برای تردد و استفاده از آن در پیست مجوز دریافت کنید.
از جمله دلایل قانون‌گذاران برای ممنوعیت تردد موتورهای سنگین در سطح شهر آلودگی صوتی، خروج ارز و افزایش میزان تصادفات در سطح شهر است و همین ممنوعیت استفاده از این مدل موتور، باعث شده که واردات آن نیز ممنوع و مواردی که در بازار یافت می‌شوند، به‌صورت قاچاق وارد ایران شده باشند. قاچاق بودن این موتورها باعث شده که خرید و فروش موتورهای سنگین سخت شود و بعضا شاهد برخی کلاهبرداری‌ها از سمت افراد سودجو در بازار باشیم.
برخی مدل‌های موتور سنگین برگه مزایده دارند و در این مورد نیز، پلاکی به آنها تعلق نمی‌گیرد و تنها تفاوت آنها با مدل‌های غیرمزایده‌ای این است که، مالکان آنها بازخواست نمی‌شوند. تنها برخی موتورها هستند که در صورت پرداخت عوارض گمرکی، می‌توانند برگه سبز دریافت کنند. خرید و فروش این موتورسیکلت‌ها آسان‌تر از مدل‌های قبل صورت می‌گیرد و روند به‌نام زدن آنها، در محضر صورت می‌پذیرد.
اما در قانون، برای برخی افراد این امکان فراهم شده که بتوانند موتور سنگین وارد کنند و به آنها اجازه این کار داده شده است. فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی و وزارت ورزش، به برخی ورزشکاران با حداقل سه سال عضویت در فدراسیون و کسب عنوان قهرمانی اول تا سوم، سهمیه واردات موتور سنگین را می‌دهد. برخی ارگان‌ها و ادارات دیگری نیز، مجوز برای واردات موتور سنگین را صادر می‌کنند که خب استفاده از این روش برای بسیاری از علاقمندان غیرممکن است.
دلایل ممنوعیت راندن موتور سنگین
دلایلی که برای ممنوعیت استفاده از موتورسیکلت‌های سنگین در نظر گرفته شده، هم مسائل امنیتی را در برمی‌گیرد و هم به مواردی مانند ارز و ایجاد مزاحمت برای دیگران شهروندان مربوط می‌شود. در ادامه این دلایل را مطرح می‌کنیم و درباره آنها توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
ایجاد آلودگی صوتی
یکی از اصلی‌ترین دلایل برای ممنوعیت تردد موتورهای سنگین در سطح شهرها، ایجاد آلودگی صوتی است. اما خب این دلیل را نمی‌توان محکم‌ترین دلیل برای ممنوعیت استفاده دانست، چرا که خودروهای بسیاری نیز این آلودگی صوتی را دارند و حتی برخی خودروها مانند انواع نیسان و ماشین‌های سنگین، میزان آلودگیِ صوتی بیشتری برای شهروندان دارند.
اما مطابق قانون، موتورسیکلت‌هایی که آلودگی صوتی ایجاد می‌کنند هم با جریمه مواجه می‌شوند و هم اینکه ممکن است روانه پارکینگ و توقیف شوند.
افزایش میزان تصادفات
با توجه به سرعت بالای موتورهای سنگین، این امکان وجود دارد که کنترل موتور از دست راننده رها شود و همین موضوع می‌تواند احتمال تصادف را افزایش دهد. البته برای این موضوع راهکاری وجود دارد و آن هم آموزش رانندگان در زمان دریافت گواهینامه است، چرا که تمام مواردی که در کلاس‌های آموزش به متقاضیان آموزش داده می‌شود برای راندن موتورسیکلت‌های کمتر از ۲۵۰ سی‌سی است. در واقع می‌توان مانند گذشته، دو مدل گواهینامه برای متقاضیان در نظر گرفت و آموزش آنها را نیز مطابق با سرعت و نحوه کنترل موتورها برنامه‌ریزی کرد.
خروج ارز از کشور
در حال حاضر تنها راه خرید موتورسیکلت سنگین، واردات این مدل موتور است. همین موضوع باعث خارج شدن ارز از کشور می‌شود و بعضا بازارِ خرید و فروش موتورهای ساخت داخل را کساد می‌کند. همین موضوع باعث شده که استفاده از موتورهای سنگین ممنوع شود.
دریافت مجوز موتور سنگین
قوانین استفاده از موتور در ایران به این صورت است که برای استفاده از موتورسیکلت‌های با حجم موتور کمتر از ۲۵۰ سی‌سی، نیاز به مدرک و برگ سبز ندارید و به‌راحتی می‌توانید از آنها استفاده و پلاک کنید. در واقع تردد با این مدل موتورها در سطح شهر ممنوعیت قانونی ندارد. اما داستان برای موتورهای سنگین فرق می‌کند. برای گرفتن مجوز موتور سنگین دو راه پیش روی خود دارید.
برای استفاده از موتورهای سنگین با حجم بیشتر از ۲۵۰ سی‌سی، نیاز به برگ سبز و مدارک لازم دارید. دریافت مجوز استفاده از طریق گمرک انجام می‌شود و در روش بعدی، باید سراغ ارگان‌های مربوطه بروید. اما این مجوز فقط برای استفاده در پیست داده می‌شود و در برخی موارد نادر، می‌توانید از موتور سنگین در شهر استفاده کنید.
جریمه موتور سنگین بدون سند
اگر قوانین را نادیده بگیرید و با موتورسیکلت خود در سطح شهر تردد کنید، باید خود را برای جریمه‌های مختلفی آماده کنید. اگر برای تردد با موتور خود مجوز دریافت نکرده باشید و در سطح شهر بدون مجوز رانندگی کنید، با جریمه‌های زیر مواجه خواهید شد:
- جریمه قاچاق موتور
- جریمه به خطر انداختن جان شهروندان
- جریمه تخطی از قانون
اعمال قانون برای این جریمه‌ها هم به‌صورت جریمه نقدی خواهد بود و هم اینکه موتورتان روانه پارکینگ و توقیف خواهد شد. اما در صورت رانندگی با موتور سنگینِ دارای مجوز در سطح شهر، تنها با جریمه زیر مواجه خواهید شد:
- جریمه نقدی برای به خطر انداختن جان شهروندان
اما در صورتی که موتور سنگین دارای برگه سبز توقیف شود، مالک می‌تواند با پرداخت جریمه نقدی و همچنین دادن تعهد، موتور خود را تحویل بگیرد. با توجه به اینکه تعداد موتورهای سنگین دارای برگه تملیکی بسیار کم و انگشت‌شمار است، بنابراین در صورت جریمه و توقیف شدن، وضعیت آنها مشابه موتورهای دارای برگه سبز و اوراقی است.