عید که می‌آید، علاقه عجیبی به ایجاد شایعه و داستان‌های مختلف در مورد هفتسین هم با آن همراه می‌شود. از اینکه هفت‌سینی وجود نداشته گرفته، تا گذاشتن سکنجبین بر سر سفره هفتسین. واقعیت ماجرا این است که منابع هفت‌سینی خبر از هفت محصول بهاری در رسم عید نوروز می‌دهند. هفت محصولی که در هفت اقلیم مختلف ایران باستان، قابلیت کشت و پرورش داشته است. اما سنت امروز تقریباً هفتسین ثابت را برای ما به یادگار گذاشته است. در مورد اصالت ماهی قرمز بهتر است به آب و جانداران مراجعه کنید.
به همین رسم نکو، برای اینکه ادامه سال‌های باقی هم آب نماد روشنایی و کمک به زندگی باشد، ماهی سرخ را از هفتسین عید حذف کرده‌ایم. آسیب‌های محیط زیستی که به این موجود کوچک و خود ما می‌رسد، بسیار بیشتر از برکت نگهداری آن در هفتسین نوروز بوده است. در چنین شرایطی، این شما و این هم خلاقیت‌های پیشنهادی وبلاگ شیپور برای جایگزین کردن ماهی قرمز بر سفره هفتسین. در حالی که به نظر می‌رسد وجود ماهی سرخ بر سر سفره هفتسین عید مشکل‌ساز باشد، جایگزین‌های خلاق دیگری را برای سفره‌تان در نظر بگیرید.
چرا نباید ماهی قرمز بخریم؟
مهمترین مشکلی که ماهیهای قرمز دارند، بحث بیماریزایی است که ممکن است به انسان نیز منتقل شوند. چنانچه کودکان به ماهی قرمز بدون محافظی دست بزنند، امکان دارد بیماری‌هایی که میان انسان و آبزیان مشترک است به آنها منتقل شود. در بیشتر ماهیان قرمز یک نوع انگلی وجود دارد که در مواقعی که شرایط برای رشد آن مساعد باشد، ویروس شروع به تکثیر می‌کند و خود را نمایان می‌کند. حمل و نقل نادرست، دلیل تراکم بالا و نگهداری نادرست نیز شرایط بیمار شدن بیشتر ماهی را فراهم می‌کند.
علاوه بر این بیماری ممکن است در هنگام تکثیر و پرورش ماهیهای قرمز به آنها وارد شود. متأسفانه در برخی موارد از آبهای آلوده و غیر بهداشتی برای پرورش این ماهی‌ها استفاده می‌شود که این آب‌ها عامل انتقال بیماری‌های ویروسی، انگلی و یا باکتریایی هستند. در هنگام جابه‌جایی ماهی نیز امکان انتقال بیماری وجود دارد. هنگامی‌که زمان پرورش ماهی‌ها کامل شد و باید برای فروش جابجا شوند در هنگام حمل و نقل به بدن ماهی ضربه زده شود که موجب مجروح شدن ماهی شود.
آسیب به محیط زیست معضل بسیار مهم این ماهی‌هاست. ماهی قرمز گونه بومی ایران نبوده و در صورت رهاسازی در طبیعت می‌تواند یک خطر جدی برای تنوع زیستی ایران باشد. خطر ماهی قرمز برای محیط زیست به این شکل است که این ماهی خود را با شرایط جدید محیطی سازگار می‌کند و از آنجایی که ماده زاست و نیاز به جفت ندارد، به مقدار زیادی تولید مثل می‌کند و جمعیت‌های پایداری را تشکیل می‌دهد. به این ترتیب گونه غیربومی مانند ماهی قرمز در محیط جدید مستقر می‌شود و تبدیل به گونه‌ای مهاجم خواهد شد. این ماهی بی‌مصرف از مواد مغذی و تخم ماهیهای دیگر تعذیه کرده و شرایط رشد آنها را بسیار سخت می‌کند. ازجمله آثار زیان‌بار حضور ماهی قرمزها در محیط‌های طبیعی می‌توان به افزایش آلودگی و تیرگی آب به دلیل تغذیه از گیاهان و مواد آلی موجود در بستر آب و از بین بردن گیاهان آبزی که برای ماهیان بومی دیگر به عنوان آشیانه و محل تخم‌ریزی استفاده می‌شود و انتقال بیماری به ماهیان دیگر اشاره کرد. بنابراین در صورت آزادسازی این ماهی‌ها در رودخانه‌ها و دریاچه‌های طبیعی می‌توانند اکوسیستم آن منطقه را به هم بزنند
به جای ماهی قرمز چه چیزی در سفره هفتسین بگذاریم؟
عید آمده، آب و شمع بیاورید!
آب خودش نشان روشنایی هست. در هفتسین نیز، تنگ آب به نشان روشنایی قرار داده می‌شود. به جای ماهی زنده، از شمع دارای وارمر روان به روی آب استفاده کنید. اگر تنگ شما شیشه‌ای و بزرگ است، می‌توانید برای عید، از شمع‌های وارمردار قرمز روی آب استفاده کنید. با این کار هم ترکیب طلایی و قرمز ماهی را برای رنگ هفتسین دارید، و هم تنگ آب را از عیدتان حذف نکرده‌اید. می‌توانید در تنگ آبتان اکلیل شناور نیز بریزید. این کار انعکاس نور شمع در آب را بیشتر هم می‌کند.
سیب‌ها را به آب بیندازید
یکی از رسوم قشنگ عید در زمان‌های نه چندان دور، چیدن سفره هفتسین به دور حوض آب بوده است. احتمالاً سنت ماهی از دکوراسیون رو حوضی خانه‌ها به سفره‌های ما وارد شده باشد. در آن زمان، سیب‌های قرمز را به درون حوض رها می‌کردند و دور حوض را هفتسین و گل می‌چیدند. از این سنت استفاده کنید. اگر امکان داشتن حوض چه در خانه و چه در حیاط خانه را دارید، هفتسین عید را دور آن بچینید و سیب‌های قرمز را به درون آب رها کنید. در غیر این صورت می‌توانید کارهای ابتکاری زیبای زیادی از ترکیب سیب در تنگ آب انجام بدهید.
گل‌ها در آب و عید در آینه
یکی از زیباترین دیزاین‌هایی که می‌توانید عید امسال، برای جایگزینی ماهی قرمز سفره هفتسین انجام بدهید، قرار دادن گل یا گلبرگ درون آب است. این ترکیب هم خوش عطر است و هم حال سفره هفتسین شما را کاملا عوض می‌کند. بد نیست از شمع هم در کنار گل و گلبرگ‌های روی آب استفاده کنید. سعی کنید از رنگ‌هایی مکمل تزئینات هفتسین عیدتان استفاده کنید. در غیر این صورت، چون به دنبال جایگزینی ماهی قرمز هفتسین عید هستید، گل سرخ در آب همان زیبایی را تداعی خواهد کرد.
ماهی قرمز مصنوعی
اگر شاید دوست دارید جایگزینی که برای ماهی قرمز در نظر دارید، شکل و شمایل ماهی را داشته باشد، از ماهی قرمز سفالی و یا ماهیهای پلاستیکی استفاده کنید. حتی مي‌توانيد از حوضچه‌هاي رزيني داراي ماهي هم استفاده كنيد. اين نمونه‌ها خيلي شبيه ماهي واقعي هستند.
نقاشی روی تنگ یا ویترای
ویترای یا نقاشی کردن روی تنگ هم يك روش دیگر برای ايجاد حس ماهی قرمز در تنگ آب، است. برای این کار با يك رنگ ضدآب روي تنگ خود يك ماهي قرمز نقاشي كنيد. البته حرفه‌ای‌ترین نوع طراحی، طراحی سه‌بعدی ماهي روي تنگ است. این طراح‌ها به صورت آماده در بازار وجود دارد و کمک‌کننده خوبی برای زینت بخشیدن به سفره هفتسین هستند.
آکواریوم یا ماهیان زینتی
ماهیان زینتی با تنوع مختلف وجود دارد و همشهریان می‌توانند امسال از زیبایی و تنوع ماهیان زینتی در سفره هفتسین خود بهره‌مند شوند. خیلی از افراد در خانه از وجود آکواریوم بهره می‌برند و این یک گزینه مناسب برای جایگزین کردن ماهی قرمز برای سفره هفتسین است.
حوضچه ماهی قرمز
استفاده از حوضچه‌های سفالي هم به زيبايي هفت‌سين كمك می‌كند. اين حوضچه‌ها تماما هنر دست هستند و با تکنیک نقاشی و حجم سازی درست شده است و ماندگاری آن بسيار طولانی است.
بعد از خرید ماهی قرمز آن را کجا رها کنیم؟
همان‌طور كه مي‌دانيد بزرگ‌ترین معضل بعد از خريداري اين ماهي‌ها نگه‌داري از آن‌هاست. بعد از عيد تب و تاب هفت‌سين از بين مي‌رود. عمر طبیعی ماهیان قرمز بین ۱۲ تا ۲۰ سال است؛ ولی طول عمر ماهی قرمز در تنگ‌های بلورین حداکثر 2ماه است؛ اگر به هر دليلي باز هم ماهي خريديد، طبق رسم هر سال آنها را در سیزدهم فروردین در آب رودخانه رها نكنيد. با اين كار نه تنها به آن ماهي بيچاره كمك نمي‌كنيد، بلكه آن ماهی بلکه به هزاران ماهی و موجودات زنده‌ی دیگر و كشورتان ظلم می‌کنید. ماهیهای قرمز، بومی کشور چین است و رهاسازی آن به‌عنوان یک موجود غیر بومی در محیط بومی درياچه‌ها و رودخانه‌هاي ايران، چیزی جز فاجعه به همراه نخواهد داشت. ماهی قرمز مي‌تواند طیف وسیعي از دما، pH و شوری آب را تحمل كند و حتي در برابر غلظت پایین اکسیژن و آلودگی آب مقاوم است. همین خصوصیات باعث شده که شرایط متفاوت محیط جدیدی که وارد آن می‌شوند را تحمل و خود را با آن سازگار کنند. سن بلوغ اين ماهي هم پایین است و همه‌ي اين‌ها دست به دست هم مي‌دهد تا اين ماهي به سرعت در محیط‌های وارد شده جمعیت‌های پایدار تشکیل داده و تبدیل به گونه مهاجم شود و پیامدهای محیط زیستی به بار آورد. این ماهی غذا و اکسیژن لازم برای ماهیهای بومی رودخانه‌ها را مصرف می‌کنند و حتي ممكن است باعث انقراض نسل ماهي‌هاي خودمان شود. بر این اساس ضروری است برای کسانی که امکان نگهداری ماهیهای قرمز را در منزل خود ندارند ماهی‌ها در استخرهای پارکها یا مکان‌های تعبیه شده رها شوند. ماهیهای قرمز طبیعی در آبهای شیرین و راکد زندگی می‌کنند و آبگیرها و مرداب‌ها زیستگاه اصلی این ماهی‌هاست (ماهیهای قرمز اصولاً مال آبهای راکد هستند) بنابراین اگر قصد رهاسازی آنها را دارید، آنها را فقط در استخرها و حوضهای دائمی پارکها رها كنيد.
در کل
در این مطلب سعی کردیم در روزهای نزدیک به بهار جایگزین مناسب‌تری برای ماهی قرمز معرفی کنیم؛ همچنین به نکاتی در مورد نخریدن و رها کردن ماهی قرمز بعد از نوروز اشاره شد. نظر شما در مورد این مهمان سنتی در سفره‌های هفتسین عید چیست؟
سوالات متداول
ماهی قرمز را کجا رها کنیم؟
ماهیهای قرمز اصولاً مال آبهای راکد هستند؛ بنابراین اگر قصد رهاسازی آنها را دارید، آنها را فقط در استخرها و حوضهای دائمی پارکها رها كنيد.
ماهی قرمز چه عوارضی دارد؟
مهمترین مشکلی که ماهیهای قرمز دارند، بحث بیماریزایی است که ممکن است به انسان نیز منتقل شوند. در این مطلب توضیحات کاملتری داده شده است.