مواد به ظاهر دورریختنی زیادی وجود دارند که در حال حاضر از مواد اولیه تولید هنر دست اول یا نو از مواد بازیافتی و دست دوم به حساب میآیند.
هنر رمز بقای آدمهاست! شاید این جمله کلیشهای یا اغراق شده به نظر برسد اما ما آدمها به واسطهی هوش و هنر خلقمان از دیگر حیوانات مجزا هستیم. هیچ پدیدهای مثل هنر قابلیت خلق ما را به خوبی نشان نمیدهد. هنرمندان از دیرباز تا کنون به دنبال راههای مختلفی برای بیان ایدههای خود بوده و هستند. گاهی ایدههای آنها انقدر مفهوم نابی داشته که نیازی به اجرای خارقالعادهای نبوده و خود ایده به تنهایی هنر دست اول تلقی میشده است؛ مثل هنر نقاشی غارها. اما گاهی، اجرا آنقدر زیبا در خدمت ایده قرار میگرفته که مجموع آنها، هنرمند را جاودانه میکرده است؛ کاری مثل مونالیزای داوینچی.
در دوران ما، هنر مدرن و هنر برای نسلهای بعد بسیار متداول شده است. هنرمندان محدودیت نمیشناسند و حتی با کمهزینهترین و ظاهرا بی ارزشترین مواد نیز، ایدهی ناب خود را به بهترین شکل نشان میهند.در جای جای دنیا، هستند هنرمندانی که با استفاده از مواد دست دوم و بازیافتی، هنر ناب و دست اول تولید کردهاند. اما این مواد شامل چه چیزهایی میشود؟
بطریهای رنگی، بطریهای خام
میزان مصرف آب معدنی، نوشابه، و عرقیجات در دنیا چقدر است؟ چه بلایی بر سر این بطریهای شیشهای و پلاستیکی میآید؟ به جز بخش عذاب آور دور ریز، هنرمندان زیادی از این بطریها برای خلق اثر خود استفاده میکنند. در واقع، توجه ویژهای به نوع خلق هنر دست اول، از بطریهای دست دوم میشود. دلیل آن هم نگرانیهای پیرامون از بین بردن پلاستیک است. از معماران و طراحان داخلی گرفته تا طراحان لباس در هفتهی مد لندن، همگی در دنیا دست به کار شدهاند تا از بطریهای خام و رنگی مایعات، هنر دست اول ناب و ماندگار خلق کنند. بطریهایی که به شکل مجسمه، پارچه، و حتی سازههای سواحل ریو درمیآیند!
لانهی تخممرغها
کارتن تخم مرغ رفیق اصلی کاردستی بچههاست. استفاده از کارتن تخم مرغ در درست کردن کار دستی گاهی از مقوا و کاغذ رنگی نیز متداولتر است. اما استفاده از این مادهی دست دوم به همین جا ختم نمیشود. هنرمندان بزرگ و بنامی در دنیا کارهای خلاقانه و نویی با این کارتنهای به ظاهر دور ریز کردهاند. مثلا، هنرمند هلندی، اِنو دِکرون Enno de Kroon آنقدر در خلق هنر دست اول با کارتن تخم مرغ پیش رفته که به کار خودش اسم Eggcubism و یا همان کوبیسم تخممرغی داده است. برای درک اثر خلق شدهی او، باید با هنر دست اولش مثل آثار باروک یا آثار داوینچی برخورد کرد و زاویهی درست نگاه به اثر دست اول او را پیدا کرد. با این تفاوت که هر زاویهای، یک داستان جدید از هنر او به بیننده میدهد.
از طرفی، بازسازی نقاشیهای پرترهی معروف دنیا با کارتن تخممرغ رنگآمیزی شده، بهترین مثال خلق هنر دست اول از مواد دست دوم است.
سیدیهای سوخته، میناکاری عصر جدید
زمان زیادی از وقتی قفسههای کتابخانهی ما یکی در میان پر از سیدی فیلم و موسیقی بود نمیگذرد. اما مگر سرعت تکنولوژی و تغییرش امان نفس کشیدن به کسی میدهد؟ اگر شما هم ماندهاید و کولهباری سیدی که خش دارند، کار نمیکنند و یا کلا بی استفاده شدهاند، تنها نیستید. اما خبر خوب اینکه این سی دیها پتانسیل تبدیل شدن به انواع هنر دست اول را دارند. اگرچه دست دوم هستند.
رنگ رنگینکمانی، خاصیت شکنندگی و قابلیت تراش دادن، سیدیهای به جا مانده از تاریخ نوی موسیقی را به جواهرات بازیافتی تبدیل میکند. به علاوه، کاری که پیشتر با سنگ و شیشهی رنگی برای پوشاندن ظروف و سطوح مختلف انجام میشد، حالا با سی دی خرده امکان پذیر است؛ کاری شبیه به میناکاری مدرن. میتوان با سی دی های دست دوم، ظروف ، قابها و سطوح دست اول ساخت.
قوطیهای پرمصرف
فلزها در کل زبالهی غنیای برای بازیافت به حساب میآیند. اما اگر قرار باشد به سراغ قوطیهای فلزی کنسرو برویم، نتیجه بسیار هیجان انگیز خواهد بود. در واقع هنر دست اول ساخته شده از قویهای کنسرو دست دوم، بسیار عجیب و خلاق هستند زیرا شکل اولیهی قوطی تا حدودی حفظ شده است.
نوآ دِلِدا Noah Delda یکی از آن هنرمندان مثالزدنیست که قوطیهای آلمینیومی کنسرو را به نمونه مجسمههای قابل ستایشی تبدیل کرده است. قوطیهای کنسرو به دلیل شکل استوانهای و جنس فلزی سبکشان، امکان تبدیل شدن به انواع و اقسام هنرهای دست اول را دارند. کافی است تصور کنیم دوست داریم چه ایدهی نابی را ابدی کنیم تا دست به قوطی شویم!