آیا تا به حال هنگام روشن بودن موتور خودرو لرزش‌هایی را درون کابین احساس کرده‌اید؟ هیچ کسی دوست ندارد در خودرویی بنشیند که دائما می‌لرزد و صداهای غیرعادی از آن به گوش می‌رسد. این لرزش‌ها در بلند مدت بسیار آزاردهنده می‌شوند و می‌توانند آسایش سرنشینان را از بین ببرند. یکی از دلایل لرزش خودرو در هنگام روشن بودن موتور یا افزایش دور آن تنظیم نبودن یا پارگی قطعه‌ای به نام دسته موتور است.
در موتورهایی که شیوه کار آن‌ها به صورت احتراق داخلی است، قطعه‌ای به نام دسته موتور یا Engine Mount تعبیه شده است تا لرزش‌های ناشی از کار کردن موتور را کنترل کردن و مانع از انتقال آن به کابین شود. دسته موتور باعث می‌شود تا موتور سر جای خود محکم باقی بماند و به طرفین حرکت نکند. ضمن اینکه نیروهای وارده از اطراف را نیز جذب می‌کند تا به موتور منتقل نشوند. محل قرارگیری دسته موتور معمولا بین گیربکس و شاسی یا موتور و شاسی است.
انواع دسته موتور کدام‌اند؟
دسته موتورها در انواع مختلف ساخته می‌شوند. لاستیکی، هیدرولیکی و بادی انواع مختلف دسته موتور هستند که بسته به مدل و نوع خودرو بکارگیری می‌شوند و وظایف گفته شده در بالا را به انجام می‌رسانند. انواع لاستیکی که غیرفعال ارتجاعی نیز نامیده می‌شوند از جمله ارزان‌ترین انواع دسته موتورها هستند، اما نمی‌توانند در زمینه ممانعت از انتقال لرزش‌ها چندان موفق عمل کنند. انواع دسته موتورهای هیدرولیکی یا بادی توانایی بیشتری در جذب ارتعاشات و عدم انتقال آن‌ها به کابین دارند، اما به دلیل قیمت ارزان‌تر و تعمیرپذیری راحت‌تر معمولا خودروسازان و مشتریان ترجیح می‌دهند تا به سراغ دسته موتورهای لاستیکی بروند.
دسته موتور لاستیکی طول عمر بیشتری نسبت به سایر انواع هم رده خود دارد، اما همین قطعه نیز پس از مدتی قابلیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد و به ناچار باید آن را تعویض کنید. عدم تعویض دسته موتور یا تنظیم نبودن آن علاوه بر کاهش لذت رانندگی ممکن است باعث آسیب رساندن به پیشرانه نیز شود.
چه زمانی باید دسته موتور را بررسی کنیم؟
همان‌طور که گفته شد، دسته موتور از جمله قطعات اساسی خودرو است و باید در بازه‌های زمانی منظم مورد بررسی قرار بگیرد. هنگامی که برای تعویض روغن به نمایندگی یا تعمیرگاه مراجعه می‌کنید از شخص حاضر بخواهید که دسته موتورها را نیز مورد بررسی قرار دهد تا از درست کار کردن و تنظیم بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید. یکی از عواقب تعویض نکردن به موقع دسته موتور، خرابی پلوس است که باعث می‌شود که هزینه بیشتری را بابت تعمیر خودرو متحمل شوید.
دسته موتور معمولا سخت خراب می‌شود. استاندارد نبودن جاده‌ها، رانندگی در مسیرهای ناهموار، دست اندازهای بسیار بلند و غیراستاندارد یا اعمال فشار بیش از حد به موتور از جمله دلایل خرابی دسته موتور هستند. البته در این بین نباید از نقش خودروسازان نیز چشم پوشی کرد. برخی خودروسازان برای کاهش هزینه‌ها ممکن است از دسته موتورهایی با کیفیت پایین در محصولات خود استفاده کنند.
با علائم خرابی دسته موتور آشنا شوید
خرابی دسته موتور می‌تواند بسته به نوع خودرو علائم مختلفی داشته باشد، اما به صورت کلی افزایش لرزش‌ها درون کابین و شنیده شدن صداهای غیرمعمولی هنگام عبور از دست اندازها از جمله بارزترین نشانه‌هایی هستند که به وسیله آن‌ها می‌توانید متوجه شوید که زمان تعویض یا تنظیم دسته موتور فرا رسیده است. اگر دسته موتور خودرو شما از نوع لاستیکی است، با بررسی قطعه نیز می‌توانید ببینید که آیا لازم است آن را تعویض کنید یا خیر. همچنین در انواع هیدرولیکی خرابی دسته موتور علاوه بر نشانه‌های گفته شده در بالا، با نشت روغن خود را نشان می‌دهد.
در خودروهایی که محور جلو هستند و پیشرانه آن‌ها نیز در بخش جلویی قرار گرفته است (مانند اکثر خودروهای موجود در بازار ایران) رانندگان باید حساسیت بیشتری روی دسته موتورها داشته باشند. در چنین خودروهایی اگر یکی از دسته موتورها با مشکل مواجه شود، این مشکل می‌تواند به دیگر دسته موتورها نیز انتقال یابد و هزینه بیشتری را به مالک تحمیل کند.
یکی دیگر از نشانه‌های مشکل‌دار بودن دسته موتور این است که ارتفاع پیشرانه کاهش می‌یابد که این خود فشار بیشتری را به چهار شاخ پلوس وارد می‌کند که باعث می‌شود تعویض دنده با سختی انجام شود. اکثر خودروهای ایرانی مانند پراید، انواع مختلف پژو و سمند از 3 عدد دسته موتور استفاده می‌کنند که البته نحوه قرارگیری آن‌ها بسته به نوع خودرو ممکن است متفاوت باشد.
لرزش‌های غیرعادی دسته دنده و پدال هم از جمله علائمی هستند که ممکن است خبر از خرابی دسته موتور بدهند. برخی بخش‌های خودرو مانند جلوبندی روی عملکرد دسته موتورها تاثیرگذار هستند. اگر جلوبندی خودرو ایراد داشته باشد، دسته موتور مجبور است تا فشار بیشتری را تحمل کند و به همین علت سریع‌تر فرسوده و مستهلک می‌گردد.
نحوه تشخیص خرابی دسته موتور از هر خودرو به خودرو دیگر می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال در برخی خودروها هنگام متوقف بودن و درگیر کردن سیستم انتقال قدرت راننده شاهد لرزش‌هایی در خودرو خواهد بود. همچنین لرزیدن خودرو در هنگام افزایش شتاب یا کاهش آن نیز می‌تواند از علائم خرابی دسته موتورها باشد.