دمکنی‌ها ی نوستالژیک خانه‌ی ما ایرانی‌ها، وسایلی هستند که اگرچه بسیار ساده و پیش پاافتاده به نظر می‌رسند اما کاربری مهمی در پخت برنج به شیوه‌ای که برنج دور ریز نشود دارند. از طرفی در دکوراسیون آشپزخانه به چشم می‌آیند.
کمتر کسی پیدا می‌شود که در ایران زندگی کند و دمکنی را نشناسد. اما احتمالا باور این که در یکی از پاراگراف‌های یک مقاله‌ی رسمی درمورد آن بخواند برایش سخت باشد. دمکنی، وسیله‌ای برای کمک به دم کردن انواع غذاها است. مخصوصا از این وسیله‌ی مفید، در پخت برنج و ماکارانی و گاهی کیک زیاد استفاده می‌شود. این پارچه‌های گرد نوستالژیک دوست‌داشتنی، ما را سریع به خانه‌ی مادربزرگ‌هایمان می‌برند. جایی که غذای خانگی همیشه به راه بود. یک پله بالاتر، این دمکنی‌ها در بسیاری مواقع بخشی از دکور خانه‌ی مادربزرگمان بود. اما قدمت دمکنی قدیمی‌تر، و استفاده از آن به شکل یک وسیله در دکوراسیون آشپزخانه متداول تر از آن است که فکرش را می‌کردید.
غذای دست دوم نوستالژیک
آشپزی در شرق فلسفه و تاریخ پیچیده‌ای دارد. درست مثل خود مردم مشرق زمین. گاهی یک محصول گیاهی و نوع طبخ آن، یک هویت سیاسی و ملی دارند. درست مثل برنج. برنج میراث مردمی‌ست که در شکل‌گیری تمدن‌های باستانی، خیلی زود با خاک حاصلخیز و آب آشنا شدند. مثل هند، و ایران. طبخ برنج، محصولی که یک گنج زمینی شناخته می‌شد، بسیار مهم بود. برنج پخته شده، باید نرم می‌بود و می‌توانست چند روزی سالم باقی بماند. در واقع کسی حق نداشت برنج را دور بریزد. و این یعنی برنج دست‌دوم بها و ارزش داشت.
با چنین تفکری، دمکنی‌ها برای به تله انداختن بخار آب برنج کشف شدند. در این شیوه‌ی پخت، آب برنج تبخیر نمی‌شد و برنج پخته شده نرم بود. شما می‌توانید تصور کنید که حتی آب برنج هم دور ریخته نمی‌شد! پس تصور این امر سخت نیست که دمکنی‌ها چه اهمیتی پیدا کردند. اهمیتی که کم کم روی جنس پارچه، قیمت و طرح های نوستالژیک دمکنی و نیز تاثیر گذاشت.
جنس های دست دوم، دمکنی‌های بازیافتی!
پارچه‌ای که قرار بود در ارتباط نزدیک با غذای مردم قرار بگیرد، و از طرفی، آب را در خودش نگه ندارد، باید ویژگی‌های خاصی می‌داشت. در واقع، یک دمکنی بارها و بارها استفاده می‌شد و حتی بعد از سوراخ و پاره شدن، لابه‌لای دمکنی‌های دیگر جاسازی می‌شد. استفاده‌ی دست‌دوم از خود دمکنی نیز متداول بوده و هست. اما نکته‌ای بامزه، شاید نه چندان جذاب، و البته مهم، این است که از قدیم، خیلی از لباس‌های مرغوب ما، آینده‌ای به اسم دمکنی پیدا می‌کردند. این واقعیت در بین چلوارهای چادری و پرده‌ای بسیار متداول بود. پیدا کردن پارچه‌ای که قابلیت تبدیل به دمکنی داشته باشد گاهی بسیار گران و حتی غیرممکن بود. مثل دوران جنگ در ایران و شکل گیری دمکنی‌های نوستالژیک سفید چلوار!
اما نگران نباشید، همین دوران بود که پشم شیشه و ابر را به دوخت دمکنی از پارچه‌های دم دستی اضافه کرد و دمکنی را به یک جنس محبوب در دکوراسیون آشپزخانه و جهیزیه تبدیل کرد.
طرح نوستالژیک، پارچه‌های دست دوم
در خرید جهیزیه‌ی هر عروسی، ست آشپزخانه و دمکنی بسیار مهم است! از این جهت که استفاده‌ی پشت سر هم از آن‌ها، تصویر بصری مطلوبی به ساکنین خانه، و مخصوصا هر کسی می‌دهد که در آشپزخانه مشغول به کار است. اما یکی از نوستاژیک ترین طرح‌های دمکنی، طرح گل و میوه و سبزی است. چرا؟
همانطور که گفته شد، دمکنی کارایی پخت یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی را دارد. از طرفی خود دمکنی، به نوعی تقویت برنج برای گرم شدن و مصرف دوباره و سه باره است. در برنج‌های رسمی و آبکشی شده، دمکنی، برنج را تپل‌تر و بلندقد تر می‌کند. تصویر حاصلخیزی و طبیعت، در گل‌ها و میوه‌ها و سبزی‌ها بهتر خودش را نشان می‌دهد. دلیل متداول بودن این طرح‌ها برای پارچه‌ی دمکنی از قدیم تا حالا همین است.
اما این روزها، با متنوع‌تر شدن دکوراسیون‌ها و امکان ست کردن همه چیز، با قرار دادن یک لایه پشم شیشه و ابر، از هر پارچه‌ای با هر طرحی، دمکنی‌های مطابق با سلیقه و دکوراسیون منزل شما می‌دوزند.
زیباتر از آن، استفاده از خرده پارچه‌ها با همین ترفند ابر و پشم شیشه، برای تولید دمکنی از پارچه‌های دست دوم است.
دمکنی های خارجی، دکوراسیون بین المللی!
دمکنی یک وسیله‌ی کاملا شرقی، و مخصوصا ایرانی است. اما با فراگیر شدن استفاده از اینترنت، و حتی برنامه‌های آنلاین آشپزی، فرهنگ‌های دیگر هم دست به کار شده‌اند. آن‌ها با تغییر کاربری حوله، و پارچه‌های سبزی خشک‌کن بزرگ، برای در قابلمه‌شان دمکنی می‌سازند. حوله‌ها جنبه‌ی کمک به فضا دکوراسیون خانه را هم دارند.
دمکنی‌ها ی نوستالژیک خانه‌ی ما ایرانی‌ها، وسایلی هستند که اگرچه بسیار ساده و پیش پاافتاده به نظر می‌رسند اما کاربری مهمی در پخت برنج به شیوه‌ای که برنج دور ریز نشود دارند. در واقع، دمکنی با بخشیدن امکان مصرف مجدد برنج، برنج دست دوم را خوشمزه‌تر می‌کنند. از طرفی خودشان وسایلی هستند که در دکوراسیون آشپزخانه به چشم می‌آیند و به راحتی با پشم شیشه و ابر و کمی پارچه‌ی دور ریز و دست دوم، قابل دوخته شدن هستند!